Af en toe kom je een boek tegen dat je naar de keel grijpt. Toeval wil dat ik deze maand twee zulke exemplaren gelezen heb. Het ene was Hars van Ane Riel. Het tweede is zonder twijfel Het echte leven van Adeline Dieudonné.
Een vrolijk verhaal is het niet. De vertelster woont met haar ouders en broer in een mistroostige nieuwbouwwijk. “Hoe zonniger het was, hoe grijzer de gevels leken. Het licht onthulde de somberheid ervan in volle omvang.” Haar vader interesseert zich maar in drie dingen: de tv, whisky en de jacht op grote dieren. Als hij zich verveelt, reageert hij dat – zowel verbaal als met zijn vuisten – af op zijn vrouw en dochter. Haar moeder vergelijkt ze zelf met een amoebe. Behalve de zorg voor de huisdieren, lijkt niets haar te kunnen deren. Alleen voor haar drie jaar jongere broertje voelt ze genegenheid.
Als op een dag een banaal ongeluk gebeurt in de wijk (een scène die prachtig beschreven wordt), is hun kindertijd in één keer afgelopen. Broer Gilles is na het ongeluk zo getraumatiseerd dat hij langzaam in een kleine psychopaat verandert.
Het gebroed in zijn hoofd had de macht gegrepen. Zelfs zijn gezicht was erdoor veranderd. Zijn ogen waren dieper in hun kassen gaan liggen en zijn gezicht eromheen leek uitgezet door de wildgroei van de parasieten die zijn hersenen opvraten.
De vertelster is er vast van overtuigd hem van de ondergang te redden. Oorspronkelijk zoekt ze hulp bij de feeërieke buurvrouw Monica. Als dat op een sisser uitloopt, zoekt ze haar heil in de wetenschap.
De sfeer doorheen het hele boek is bijzonder duister en dreigend. De woedeaanvallen van de vader zijn nooit ver weg en de sadistische spelletjes die hij verzint, tarten elke verbeelding. Dan is er ook nog de puberteit die de kop opsteekt en de kleine Gilles, die zich steeds vreemder gaat gedragen. De beeldrijke manier waarop dit alles beschreven wordt, kan alleen maar bewondering opwekken. De metaforen zijn ongelooflijk spitsvondig en treffend. De humor is zwart als de nacht. De scherpe geest van het hoofdpersonage spat van elke bladzijde. Toch blijft zij ook een kind. Een kind dat bang is van haar vader, dat vindingrijk moet zijn en dat alles over heeft om haar kleine broertje te ‘redden’. Tot ze op een dag beslist om niet langer een prooi te zijn… Het verhaal bouwt op naar een climax die je de adem beneemt.
Niet voor niets werd de Brusselse Adeline Dieudonné overladen met literaire prijzen voor dit debuut. Het wordt moeilijk dit meesterwerk nog te overtreffen.
Het echte leven | Adeline Dieudonné | Uitg. Atlas Contact (2019) | 205 pg. | Vert. uit het Frans door Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen
Met dank aan Atlas Contact voor het recensie-exemplaar.
boek&babbel 